Raport GBCI 2022: Polska dziesiątym Państwem na świecie i czwartym w Europie, w którym najtrudniej prowadzić biznes

Wychodzenie z Covid-19, wzrost bezpośrednich inwestycji zagranicznych i zwiększenie roli ESG będą miały istotny wpływ na globalny krajobraz biznesowy i środowisko regulacyjne w najbliższych miesiącach.

Polska, głównie za sprawą Polskiego Ładu, po raz drugi z rzędu znalazła się na 10. miejscu na świecie i czwartym w Europie wśród państw posiadających najbardziej złożone przepisy regulujące prowadzenie biznesu, wynika z tegorocznego raportu opracowanego przez TMF Group, globalną firmę świadczącą usługi biznesowe dla firm działających lokalnie i międzynarodowo. Najtrudniej na świecie prowadzić biznes w Brazylii, a w Europie we Francji. W raporcie wskazano również trzy kluczowe zagadnienia, które mają kształtować globalny krajobraz biznesowy i środowisko regulacyjne w kolejnych miesiącach.

Autorzy raportu TMF Global Complexity Index 2022 wzięli pod lupę 77 jurysdykcji, na które przypada 92 proc. światowego PKB i 95 proc. bezpośrednich inwestycji zagranicznych netto. Porównali 292 corocznie monitorowanych wskaźników dotyczących kluczowych aspektów prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie przepisów administracyjnych i zapewnienia zgodności działalności z regulacjami prawnymi, stawianych przed przedsiębiorcami planującymi prowadzić swój biznes na wybranym rynku.

Polska po raz drugi z rzędu znalazła się w grupie dziesięciu państw, w których najtrudniej prowadzić biznes, zamykając tę stawkę. W Europie trudniej niż nad Wisłą prowadzi się biznes we Francji, Grecji i we Włoszech.

Jak wskazują autorzy raportu w ciągu ostatniego roku polski rząd wprowadził wiele aktów prawnych, które zostały uchwalone w krótkim czasie, jednocześnie nie zawsze łatwych do zinterpretowania w rzeczywistości biznesowej.  Największy pakiet z nich został wprowadzony w ramach "Polskiego Ładu", który miał duże znaczenie, ponieważ gruntownie przebudował system podatkowy. Zmienił on nie tylko przepisy podatkowe dotyczące korporacji, przedsiębiorców i pracowników, ale także sposób naliczania wynagrodzeń. Z ich obliczaniem firmy miały ogromne problemy ze względu na niejasne wytyczne przekazane dodatkowo na krótko przed wejściem nowych regulacji w życie.

Przepisy prawa pracy w Polsce już wcześniej były skomplikowane, a wprowadzenie w styczniu br. Polskiego Ładu zagmatwało je jeszcze bardziej. To kosztowne wyzwanie dla zagranicznych inwestorów, którzy cenią sobie przejrzystość i prostotę regulacyjną. Na zainteresowanie inwestycjami w Polsce mogą mieć również wpływ wyraźne dążenia przedstawicieli rządu do skupiania wielu aktywów w rękach państwa – mówi Joanna Romańczuk, dyrektor TMF Group na obszar Europy Środkowej i Wschodniej.

Polski rząd potrzebuje inwestycji zagranicznych, ale chciałby, aby to państwo utrzymało dominującą pozycję w zakresie posiadania aktywów. Mamy już kontrolowane przez Skarb Państwa Polski Holding Nieruchomości, czy Polski Holding Hotelowy oraz Krajową Grupę Spożywczą. To podmioty powołane w celu kontrolowania aktywów i uzyskania większej niezależności od przedsiębiorstw zagranicznych lub które mogą utrudnić innym działalność na polskim rynku. Mimo to, ze względu diametralną zmianę sytuacji geopolitycznej w regionie Europy Środkowo-Wschodniej, może dojść do wzmocnienia powiązań Polski z gospodarkami Europy Zachodniej i USA. – dodaje Joanna Romańczuk.

Najlepiej przeszkody w prowadzeniu biznesu na świecie eliminują Wyspy Caymana (terytorium zależne Wielkiej Brytanii), Curaçao (terytorium zależne Holandii), Dania, Hongkong (specjalny region administracyjny Republiki Chińskiej) i Brytyjskie Wyspy Dziewicze (brytyjskie terytorium zamorskie w Ameryce Środkowej). W czołowej dziesiątce jurysdykcji, w których najłatwiej prowadzi się biznes znalazły się również Jersey (terytorium zależne Wielkiej Brytanii), Stany Zjednoczone, Nowa Zelandia, Norwegia i Wielka Brytania.

Pod koniec 2020 roku Dania stworzyła cyfrowy "punkt kompleksowej obsługi", w którym zakładanie i prowadzenie działalności odbywa się bez użycia papieru. Oznacza to, że przedsiębiorstwa potrzebują teraz tylko jednego loginu i portalu, aby uzyskać dostęp do różnych usług. Urząd skarbowy zaktualizował również interfejs strony głównej, aby uczynić go bardziej przyjaznym dla użytkownika – sukces Danii, najbardziej przyjaznego do prowadzenia biznesu kraju w Europie i jednego z trzech najbardziej przyjaznych na świecie (zeszłorocznego lidera) tłumaczy Joanna Romańczuk.

Na czele najmniej przyjaznych do prowadzenia biznesu państw w skali globu znalazły się odpowiednio Brazylia, Francja, Peru, Meksyk i Kolumbia. Kolejne są Grecja, Turcja, Włochy, Boliwia. „Czołową” dziesiątkę zamyka Polska.

W znajdujących się na drugim końcu zestawienia Brazylii i Francji właściciele biznesu muszą zmagać się z ogromną biurokratyzacją i skomplikowaniem przepisów. W pierwszym z krajów napotkają m.in. trzy rodzaje podatków – na poziomie federalnym, stanowym i miejskim. We Francji natomiast wyzwaniem dla zarządzających firmami jest biegłe orientowanie się w mnogości przepisów mających za zadanie ochronę pracowników. Liczba regulacji w tym zakresie wzrosła dodatkowo w czasie pandemii – mówi Joanna Romańczuk.

Oba kraje utrzymały swoje zeszłoroczne pozycje w rankingu.

Oprócz analizy warunków prowadzenia biznesu w 77 jurysdykcjach, autorzy raportu TMF Global Complexity Index 2022 zidentyfikowali trzy kluczowe zagadnienia, które mają kształtować globalny krajobraz biznesowy i środowisko regulacyjne w kolejnych miesiącach.

Wychodzenie z Covid-19

W szczytowym okresie kryzysu w wielu jurysdykcjach wprowadzono zwolnienia z podatku od nieruchomości przedsiębiorstw. Jednak w 2022 roku 14 proc. jurysdykcji wymaga od niektórych lub wszystkich przedsiębiorstw płacenia tego podatku co najmniej raz na trzy miesiące, w porównaniu z 9 proc. jurysdykcji w 2021roku.

W czasie pandemii tendencja do pracy zdalnej wzrosła do tego stopnia, że jest ona legalna lub standardowa w większości branż w 31 proc. jurysdykcji, w porównaniu z 10 proc. w 2020 r.

Niektóre świadczenia związane z zatrudnianiem pracowników, takie jak na przykład ubezpieczenie zdrowotne wzrosły (58 proc. jurysdykcji) w porównaniu z poprzednimi latami. Ponadto w większej liczbie jurysdykcji firmy są zobowiązane do składania sprawozdań i informacji dotyczących równości, obejmujących takie obszary, jak różnice w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn oraz zatrudnianie osób niepełnosprawnych - 26 proc. w 2022 r. w porównaniu do 9 proc. w 2020 roku.

Złożoność przepisów a bezpośrednie inwestycje zagraniczne (ang. FDI – foreign direct investments)

Autorzy raportu w większym odsetku jurysdykcji (34 proc. w 2022 roku vs 28 proc. w 2021 roku) przewidują wzrost FDI w ciągu najbliższych pięciu lat, co odzwierciedla optymizm w tym zakresie.

Zastosowanie nowoczesnych rozwiązań technologicznych może skutecznie zmniejszać skomplikowanie biznesu. 16 proc. jurysdykcji jest obecnie w stanie automatycznie powiadomić wszystkie odpowiednie organy o założeniu spółki.

Dla przedsiębiorstw pragnących założyć spółkę i prowadzić działalność transgraniczną kluczowym czynnikiem jest ujednolicenie przepisów, co umożliwia im prowadzenie podobnej działalności w wielu jurysdykcjach. Przyjmowanie międzynarodowych standardów, takich jak CRS (86 proc. jurysdykcji w 2022 roku w porównaniu z 82 proc. w 2020 roku) i FATCA (82 proc. jurysdykcji w 2022 roku w porównaniu z 76 proc. w 2020 roku) rośnie, odzwierciedlając stały globalny trend zmierzający w kierunku przejrzystości.

ESG na fali wznoszącej

Zagadnienia ESG (E – Środowisko, S – Społeczna odpowiedzialność i G – Ład korporacyjny)
stają się coraz bardziej istotne dla biznesu na całym świecie.

Jednak pomimo wzrostu zainteresowania, prawne egzekwowanie praktyk ESG funkcjonuje jedynie w około 50 proc. jurysdykcji. Problem braku ich egzekwowania dotyczy w szczególności krajów spoza UE, co świadczy o braku międzynarodowego dostosowania. Wpływ ESG jest zatem trudny do zmierzenia.

Mimo że ESG rozwija się na całym świecie, jurysdykcje takie jak Francja od wielu lat są liderami w tej dziedzinie, podczas gdy niektóre rządy są na wczesnym etapie zaangażowania w ESG - wiele z nich dopiero przyjmuje inicjatywy i wytyczne w tym zakresie.

Pełny raport Global Business Complexity Index 2022 można pobrać TUTAJ.